عصرآهن
تپه مارلیک یا چراغعلی تپه
مارلیک در گویش گیلکی ترکیبی از دو واژه " مار" به معنی همان مار فارسی و " لیک"( لیوک) به معنی " سوراخ " می باشد و "مارلیک " به معنی " سوراخ مار " است .
مارلیک نام تپه ای است در شهرستان رودبار و همچنین نامگورستانی است که بر روی یکی از تپه های باستانی این منطقه قرار گرفته و در چهارده کیلومتری شرق شهرستان رودبار و در سمت راست سفیدرود با ارتفاعی در حدود 500 متر از سطح دریا واقع شده است.جام مارلیک از آثار باستانی استان گیلان می باشد.کلمه مارلیک به معنی محل مارها می باشد.تپه ای باستانی در شهرستان رودبار در سمت راست سفید ورد که آرامگاه های سه هزار ساله آن نشان از عظمت و تمدن این مکان دارد.در این مکان گورها و اسکلت های بسیاری کشف شده و جام طلایی مارلیک شهرتی جهانی دارد.
محوطه باستانی مارلیک که در سال 1340 مورد کاوش قرار گرفت یکی از قدیمی ترین و غنی ترین محوطه های باستانی کشور محسوب می شود. طی کاوش های انجام گرفته توسط .. نگهبان آثار بسیار شاخصی از 53 گور باستانی در این منطقه به دست آمد. در این گورها به همراه اجساد اشیا فراوانی یافت شد که برخی از آنها از جمله جام های طلایی شهرتی جهانی دارند.
محوطه باستانی چراغ علی تپه که به علت وجود مارهای در منطقه، مارلیک نام گرفته است در منطقه رودبار در استان گیلان جای گرفته است. طی کاوش های باستان شناسی در این محوطه بقایای اجساد مردگان به همراه ظروف طلا، نقره و سفال های بسیار شاخص از هزاره اول پیش از میلاد به دست آمد که نشان از اعتقاد به زندگی بعد از مرگ دارد
در کرانه خاوری سفیدرود رودبار، دره زیبایی به نام گوهررود وجود دارد که به علت حاصلخیزی خاک و رطوبت و ملایمت هوا از بهترین نقاط منطقه رحمت آباد رودبار به شمار می رود.
در دره گوهررود، تپه های بزرگ و کوچک به چشم می خورند که از دوران باستان برجای مانده اند تپه مارلیک یکی از مهمترین آنهاست.تپه های باستانی گوهر رود، از جمله مارلیک، بقایای یک تمدن باستانی فراموش شده را در دل خود پنهان کرده اند. در میان تپه ها، پنج تپه مارلیک، زینب بیجار، دور بیجار، پیلاقلعه و جازم کول مهم تر و غنی تر از دیگر تپه ها هستند. باستان شناسان معتقدند، میان این تپه ها، روابط نزدیک برقرار بوده است. تپه مارلیک که گنجینه ای ارزنده از هنر و تمدن بشری را در طول قرن ها در خود پنهان و حفظ کرده در حقیقت یک تپه طبیعی و ص .. ه ای است که از سنگ های سولفات اهن تشکیل شده است.بررسی لایه های طبیعی و زیرین تپه نشان می دهد که شکاف هایی بزرگ در درون تپه ایجاد کرده اند. گروهی از پژوهش گران معتقدند نام مارلیک برگرفته از انبوده مارهایی است که در این تپه زندگی می کنند. بدین گونه، افسانه مار و گنج در این تپه مصداق واقعی پیدا کرده است اما بعضی واژه مارلیک را یک واژه تاریخی می دانند که از دو جزء مارد و لیک به معنی قوم مارد ساخته شده است. اگر این نظریه درست باشد، گنجینه مارلیک به قوم آمارد تعلق دارد. کاوش های مارلیک، در سال های 41-1340 ه ش با همکاری .. تهران و اداره باستان شناسی انجام گرفت. در بررسی تپه های باستانی و منطقه رحمت آباد انبوهی ظرف ش .. ته سفالی که در سطح دره ها پراکنده بود دیده شد.در یکی از تپه های باستانی دره گوهر رود، یک گمانه زنی آزمایشی به طول سه متر و عرض دو متر به انجام رسید و نتایجی دور از انتظار به دست آمد. به عبارتی در مدتی کم تر از دو روز با کاوش آزمایشی، آثاری گران بها و تاریخی یافت شد که از ان جمله می توان به کشف دو مجسمه کوچک .. مفرغی، دو مهر استوانه ای، چهارده دکمه طلا و آثار جالب دیگر که نشان دهنده اهمیت باستانی این تپه ها هستند اشاره کرد.در مراحل اولیه کاوش آثار ساختمانی چهاردیواری پدیدار شد که در حدود 30 متر مساحت دارد و به نظر می رسد که آرامگاه یا معبد است. در این آرامگاه اشیایی مانند ظروف نقره ای با لوله بلند طلا و نقش های افسانه ای، یک تبر مفرغی دوسر و انبوهی س .. یکان مفرغی پیدا شد. در ادامه کاوش وضعیت اصلی تپه که معرف آرامگاه و گورستان اقوام فراموش شده باستانی بود آشکار شد.احتمال می رود که این تپه، آرامگاه خصوصی فرمانروایان و شاهزادگان محلی بوده است که در اوا .. هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد در این منطقه حکومت می کرده و مردگان خود را بنا بر سنن و آیین های قومی که در آن دوره رایج بود به همراه اشیاء و آثار قیمتی در این آرامگاه ها به خاک می سپردن اند.
زمانی که سه چهارم کاوش در تپه انجام شد در حدود 25 آرامگاه با اتاق آرامگاه در آن کشف شد.در چند آرامگاه نیز بازمانده استخوان های انسان بدست آمد اما در همه اتاق ها، بی استثناء اشیایی مانند ظروف مفرغی ظرف های سفالین، دکمه های تزئینی ، انواع سرگرز، پیکان، شمشیر، خنجر، مجسمه های برنزی و سفالی، کلاه خود، سرنیزه، مچ بند و اسباب و افزاری دیگر پیدا شد. در میان این آثار انبوهی گوش پاک کن طلا و برنز، ناخن پاک کن طلا و مفرغ، سوزن های طلا و مفرغ، دوک پشم ریسی و وسایلی از این گونه به دست آمد که معرف فرهنگ و طرز زندگی این اقوام هستند.پارچه های به دست آمده از تپه مارلیک، نشانه ظهور و پیشرفت صنعت بافندگی در هزاران سال پیش در ایران و به ویژه در گیلان هستند.در کاوش های جدید مارلیک؛خط ها و نقش های جالبی به دست آمد. از جمله آنها مهری است که روی آن خط میخی حک شده است یا مهری دیگر که مجلس شکار را نشان می دهد. به گفته باستان شناسان این مهرها به یک هزار سال پیش از میلاد، یعنی به 3000 هزار سال پیش مربوط اند.
آثار و نشانه های کنده شده و طرز کنده کاری آنها پیشرفت تمدن در گیلان را نشان می دهد. کاوش های مارلیک، یکی از بی سابقه ترین کاوش های جهان است زیرا تاکنون کم تر دیده شده است که در کاوش های باستان شناختی گنجینه ای چنین گرانبها چه از نظر کمیت و چه از نظر کیفیت به دست آید.در این کاوش ها هم چنین انبوهی جام های طلا ، نقره، مفرغ، موزاییک، چینی و بدل چینی به دست آمد. در میان جام هایی که در این کاوش ها به دست آمد؛ نمونه های بی مانندی وجود دارد که در هیچ یک از کاوش های علمی جهان مانند آنها پیدا نشده است. از آن میان جام مارلیک را می توان نام برد که از زرناب است و ارتفاع آن به 18 سانتی متر می رسد. ارتفاع نقش برجسته های این جام تا دو سانتی متر نیز می رسد که نشان دهنده مهارت .. کاری است که با ضربات چکش ان را آفریده است. نقش وسط جام، درخت زندگی است و در دو سوی درخت دو .. بالدار دیده میشوند که در حال بالا رفتن از درخت هستند. نمایش بدن حیوان به ح .. نیم رخ و نمایش سر آنها از رو به رو، از ویژگی های هنر ایرانی است و همین هویت ایرانی جام و سازنده آن را نشان می دهد. در کف جام، یک گل تزیینی زیبا نقش شده است و در میان گل ، نقش خورشید دیده میشود که شعاع های خود را به طور منظم پراکنده است.
پیرامون تپه مارلیک( چراغ علی تپه )
تپه مارلیک یکی از 5 تپه باستانی است که در دره گوهررود در اطراف رودبار واقع شدهاند؛ درهای خوش آب و هوا که برای سالها محل س .. ت اجداد ثروتمند گیلانیها بوده. تپههای زینب بیجار، پیلاقلعه، دوربیجار و جازم کول، بقیه این تپهها هستند.
در پاییز سال ۱۳۴۰ش، هیاتى به س .. رستى .. عزتالله نگهبان و عرب علی توکلی جهت بررسى و تحقیق عازم منطقه رحمتآباد رودبار شد. این حفارى که به مدت ۱۴ ماه از پاییز ۱۳۴۰ تا آ .. پاییز ۱۳۴۱ ادامه داشت، منجر به پیدا شدن ۵۳ آرامگاه به طور منظم و پراکنده در سطح تپه شد. این آرامگاهها عموما از سنگ و گل ساخته شده بودند.
در ساخت این آرامگاهها از تخته سنگهاى بزرگ طبیعى که در سطح تپه وجود داشته، استفاده شده. در بعضى قسمتها هم از سنگهاى زرد رنگى استفاده شده که از ۱۵کیلومتر دورتر و از دره گوهررود به این محل انتقال یافتهاند.
حفاری تپه مارلیک برای .. نگهبان و عرب علی توکلی یک دردسر بزرگ بود. از درگیریها و بیمهریهای اهالی روستا که به تحریک قاچاقچیها انجام میشد، تا تهمتها و دردسرهایی که باعث و بانیاش مقامهای .. تی بودند و به دادگاهی شدن .. و همکارهایش کشید؛ دردسری بزرگ که به نتیجهاش میارزید. ( در این بخش حرف های ناگفته ای مانده )
در گذشته، تپه مارلیک محل زندگی مارها و موشها بود و بعضی معتقدند این محل به این خاطر مارلیک نام گرفته. بعضیها میگویند مارلیک تغییر یافته مارد لیک به معنای قوم مارد است.
از این منطقه تعداد زیادی ظروف و اشیای سیمین و زرین به دست آمده که نشانگر ثروت فراوان .. نان آن است. قدمت این آثار به حدود 3 هزار سال پیش یعنى اوایل هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد .. مىرسد.
ماردیها - اقوام ساکن مارلیک - مردگانشان را با لباس رسمى و تزئینات کامل روى تخته سنگ و به پهلو قرار مىدادهاند. در این ح .. زانوها اندکى خمیده میشدند. همراه مردگان، ظروف تشریفات مذهبى، مجسمهها، زیورآلات، اسلحه، ابزار و ادوات، ظروف و ادوات آشپزخانه، مدل و نمونه ادوات مختلف و اسباببازى کودکان دفن مىشد. این امر نمایانگر هویت و حرفه صاحب آرامگاه و عقاید مذهبى اقوام ساکن در محل بود.
به جز این اشیا، آثار و ادوات جنگى از جنس مفرغ مانند: خنجر، پیکان، سرنیزه و نیز وسایل تزئینى مانند: گوش پاککن، ناخن پاککن، گوشواره، دستبند، گردنبند، پیشانىبند، موبند، سنجاق سر و همچنین ادوات و وسایل مورداستفاده نظیر ظروف، دوک نخ ریسی، دیگ، ملاقه، سیخ کباب، ظروف سفالین، پیکرکها و مجسمههاى سفالین و ف .. ى در مارلیک یافت شدهاند. وسایل رزمى مانند: خنجر، شمشیر، سرنیزه، سرگرز، مچبند، بازوبند رزمی و تیردان مفرغى بیانگر جنگجو بودن این اقوام است.
یکی از کشفیات مهم این تپه، 2 مهر استوانهای است که روی آنها به خط میخی نقش شده است. این مهرها به باستانشناسان برای تشخیص خط و تاریخ مارلیکیها بسیار کمک کرده است.
در تپه مارلیک آثار مفرغی، موزاییک و بدل چینی، مجسمه و مهر یافت شده است
کانال آموزشی
persian archaeologist
https://telegram.me/joinchat/AAAAAD8uAfDJXZ2rj9jCWg