کارشناسی میراث فرهنگی

کارشناسی میراث فرهنگی

میخوام در موری شناخت اشیاء عتیقه براتون بگم. البته اینجا فـقط طبقه بندی میکنیم و یک توضیح کلی میدهیم. و اگر کسانی تمایل به یاد گیری داشته باشند به من (داریوش) ایمیل بزنند تا توضیحات کامل را برایشان بدهم .
اول یک پیش رمینه براتون بگم بعد بریم سراغ بحث کارشناسی.
در ایران تعداد بسیار محدودی کارشناس با تجربه داریم که متاسفانه چون قبولی در این رشته در دانشگاهای ایران بسیار سخت است و از آن سخت تر یادگیری تمامی زیرمجموعه های این رشته برای یک نفر است اکثرا برای کارهای عملی نیروهائی از خارج از کشور به ایران میآیند و در حفاریهای قانونی به یاری میراث فرهنکی میآیند تا بتوان از آثار باستانی حفاظت کرد و یا آثار جدید را از زیر خاک بیرون کشید.
به نظر من هر کسی که علاقه مند به این رشته باشد و بتواند در این زمینه فعالیت کند هم به مملکت خدمت کرده است هم کار شیرین حفاری را به صورت قانونی و زیر نظر میراث فرهنگی انجام داده است.
اکه خواستید راهنمائیتان میکنم.
حالا بریم سر بحث خودمان.
کارشناسی به پنج قسمت کلی تقسیم میشود
1- شناخت مکانهای باستانی که ما به این قسمت اصلاً کاری نداریم.
2- شناخت اجساد که به صورت خلاصه برایتان توضیح دادم.
3- شناخت سنگ ها که خود به 3 بخش تقسیم میشود
1- سنگهای دوران حجر
2- سنگهای بعد از دوران حجر
3- سنگهای میان دوره ای
4- شناخت سفال ها در دوره پنج هزار ساله
1- ساده ، قهوایی ، سیاه ، خاکستری
2- لعاب دار – لعاب بیرونی ، لعاب درونی
3- نقش دار که به رنگهای مختلف است و هر رنگ متعلق به یک دوران خاص
5- فلزات که بحث اصلی ما هستند که خود به پنج قسمت تقسیم میشوند.
1- مس : که از تمام فلزات قدیمی تر است. مس را هم به تنهائی درست
میکردند و هم در فلزات دیگر آلیاژ میکردند
2- مفرغ : پس از مس مفرغ قدیمی ترین آلیاژ است. مفرغ ساده ساز دارد و نقش دار که بسته به حکومتها فلزات متفاوت میشود و قلم آنها فرق میکند مفرق بیشتر از کلیه فلزات مصرف میشد چون فلزی عادی بود و همه مردم میتوانستن آن را خریداری کنند. چون هم ارزان بود و هم فراوان و به همین دلیل است که در اکثر قبرهای قدیمی فلز مفرغ فراوان یافت میشود.
3- نقره که خود بر دو قسمت تقسیم میشود.
1- نقره ساده : که از آن سکه و مجسمه های زیبا میساختند که اکثرآ با عیار بالا از آن استفاده میکردند و اصطلاحآ به آن نقره پنبه ای می گفتند.
2- نقره طلاشور : که از آن بیشتر ظروف و مجسمه میساختند و به نقره چند خط طلا میزدند (عیار میکردند) که عمر نقره زیاد شود. شما میدانید که نقره وقتی به مدت طولانی بماند به صورت خاک نقره میشود و از بین میرود. نه اینکه ذات نقره از بین برود بلکه اکسید میشود و به صورت خاک نقره باقی میماند ولی نقره هائی که طلا شور میشدند بسیار سالمتر از نقره خالص باقی میماندند و به همین دلیل هست که کاهی اوقات در حفاری ها در خمر ها فقط خاک نقره یافت میشود.
4- طلا که به ذات خود نه تنها فلزی گرانبهاست که از استقامت بسیار بالائی برخوردار است و به هیچ عنوان از بین نمیرود.
همه میدانیم که وقتی فلزی به مدت طولانی در زیر خاک میماند جرم خاک به روی آن می نشیند که در اصطلاح میگویند پاتین بسته است و کاملاً هم درست است ولی طلا به ذات خود پاک است و به همین دلیل هم هست که طلا وقتی به مدت طولانی در زیر خاک میماند از خاک پاتین نمیبندد و اکثر کسانی که کار تقلبی میسازند در این قسمت کار مشکل دارند که نمیتوانند طلا را پاتین بندی کنند.
این را میگم که بدونید که پاتین طلا از خود طلا است که به صورت ذرات به روی کار مینشیند چون طلا همه چیز را از خود دور میکند بغیر از طلا.
5- هفت جوش : در زمانهای قدیم اجناسی را که میخواستند محکم درست کنند که از بین نرود و عمری طولانی داشته باشد ، هفت آلیاژ را با هم ترکیب میکردند که درجه ذوب آن بسیار بالا بود که و از نظر سختی به تیتانیوم فعلی معروف میباشد و از فلزات طلا ، نقره ، مس ، روی ، سرب ، آهن ، مسوار تشکیل می شد که قلم زدن هفت جوش بسیار سخت و طاقت فرسا بود و هنر مندان بسیار ماهری میخواست تا بتوانند این آلیاژ را بسازند و قلم بزنند. در مورد هفت جوش باید بگویم که از تمام فلزات سنگین تر است و چون ساخت آن بسیار سخت بود آن را قالب هم می ریختند.
6- سه جوش : بعد از اینکه سختیهای هفت جوش نمایان شد و برای همه هنرمندان کار با آن مشکل بود آلیاژ سه جوش درست شد که کار با آن بسیار راحت تر از هفت جوش بود. این آلیاژ از ترکیب طلا ، نقره و مس ساخته میشود که قلم خوردن آن خیلی راحت تر از هفت جوش بود ولی باز هم از فلزات دیگر محکمتر و سخت تر است و یکی از دلائلی که نقره را طلا شور میکردند همین سختی آلیاژ هفت جوش و سه جوش بود.

پس توضیحات کلی را دادیم فقط چند تا نکته ریز موند که در زیر براتون میگم.
فلز نقره طلا شور را اکثرآ هنرمندان برای خاندان دربار می ساختند.
طلا کوب با طلا شور فرق میکنه و این دو تا با هم قاطی نشوند.
بعضی از نقره ها را طلا کوب میکردند و بعضی از طلا ها را نقره کوب.
بعضی از مفرغ ها را طلا کوب میکردند.
بعضی از مفرغ ها را نقره کوب میکردند. که این نیز برای شکیل شدن کار بود و اکثرا هنرمندان این کار را برای درباریان انجام میدادند.
بغیر از این چهار عمل بالا ، عملی برای کوبیدن با فلزات دیگر انجام نمیشد
به صورت کلی برای شما در مورد فلزات گفتم و ادامه بحث را در همینجا در مورد کلیه مسائل کارشناسی میراث فرهنگی مینویسم و شما میتوانید در آینده در همینجا مطالب را دنبال کنید

مقدمه سنگهای قیمتی
سنگهای قیمتی انواع مختلف دارند.
گاهی اوقات بعضی از سنگهای بسیار با ارزش در طبیعت معادل کم ارزش هم دارند و وقتی افراد نا آگاه که در شناخت سنگ تبحری ندارند به آنها نگاه میکنند به اشتباه سنگ کم ارزش را با سنگ قیمتی اشتباه میگیرند.
شیادان و افرادی سود جو از همین مسئله استفاده میکنند و با آن مردم را گول میزنند.
رشته جواهر شناسی شاخه ای مجزا از باستان شناسی میباشد و علم مربوط به خودش را دارد و بنده نیز اطلاعات کاملی از آن ندارم و ممکن است اشتباه کنم.
به هر حال اگه اشتباهی بود یا کم و کاستی داشت به بزرگی خودتون و بی سوادی من ببخشید.
این مطلب را نوشتم تا بتونید سنگهای نزذیک به سنگهای قیمتی را بشناسید و بدونید که چه سنگهائی نزذیک به رنگ و شکل سنگهای قیمتی هست.

جواهرات و سنگها
سنگ تورمالین : سنگی متبلور به رنگهای زرد ، سرخ ، بنفش که معادن آن در برزیل و برمه و آمریکا و سیبری وجود دارد
سنگ دُر دُر بر دو شکل کلی هست. کوهی و بیابانی و بشکل و رنگ بلور میباشد که دارای تللول میباشد و مروارید یکتا در صدف را هم دُر میگویند
سنگ زمرد یکی از اقسام آلومین به رنگ سبز که از سنگهای قدیمی هست و هر چه پر رنگ تر باشد گرانبها تر است
الماس یکی از سنگهای گرانبها که عبارت است از کربن خالص متبلور و در هندوستان ، برزیل ، آفریقا و برخی از کشورهای دیگر بشکل کریستال در کانها پیدا میشود گاهی بی رنگ و گاهی در رنگهای سبز ، سرخ ، آبی ، صورتی ، و سیاه یافت میشود. نوع بی رنگ آن در ردیف سنگهای گرانبها هست و فراوانتر از رنگهای دیگر میباشد ولی کلیه رنگهای آن گرانبها هستند. الماس هر چه درشت تر و پاک تر باشد گرانبها تر است. الماس همه اجسام را مخطط میکند و فقط با گرده های مخصوص خود صیقلی می شود. نوع صنعتی آن در شیشه بری به کار میرود.
یاقوت نوعی سنگ گرانبها هست که از معدن به دست می آید به رنگ سرخ ، زرد ، کبود ، سبز و سفید. نوع سرخ و شفاف آن بعد از الماس از بهترین سنگهای موجود میباشد و هر چه بزرگتر و خوش رنگ تر باشد گرانبها تر است در فارسی قدیم به آن یاکند هم میگفتند یواقیت جمع یاقوت است. رمانی= یاقوت درشت و سرخ رنگ شبیه انار یاقوت خام کنایه از لب معشوق می باشد.
زبرجد یک قسم آلومین رنگین مانند زمرد به رنگ زرد یا سبز که از سنگهای قدیمی است و در جواهر سازی بکار میرود و مشهور ترین آن سبز رنگ است در آمریکا و برزیل و استرالیا و روسیه یافت میشود
لعل یکی از سنگهای قیمتی به رنگ سرخ مانند یاقوت یک قسم آلومین رنگین است و در طبیعت پیدا میشود لعل بدخشان یکی از معروفترین آنها میباشد
کهربا صمغ برخی از درختان نوع سرو و کاج که از منۀ قدیمه تولید و مانند سنگ سفت و سخت شده و به رنگهای مختلف زرد و سرخ و سفید است و بر اثر مالش خاصیت الکتریسیته پیدا میکند و در 278 درجه حرارت ذوب میشود و سپس به شکل تیره رنگی میسوزد و در آب و الکل و جوهر سقز حل میشود. یکی از اقسام لینیت زغالی است سخت و براق و به خوبی جلا و صیقل پیدا میکند و در جواهر سازی بکار می رود
عقیق یک قسم کوارنز بی شکل به رنگهای مختلف است. نوع مرغوب آن به رنگ سرخ یا آلبالوئی است و مانند سنگهای قیمتی در زینت بکار میرود نوعی از آن که در یمن به دست می آید و سرخ رنگ است معروف به عقیق یمنی یا یمانی است که بیشتر نگین انگشتر میشود و واحدش عقیقه است
فیروزه یکی از سنگهای قیمتی به رنگهای آبی آسمانی که از معدن استخراج میشود و بیشتر نگین انگشتر از آن به دست می آید و در نیشابور و کرمان و فارس و آذربایجان به دست می آید. بهترین آن از معدنی از نیشابور به دست میآید و آن را فیروزه بواسحاقی میگویند.
یشم سنگی است شبیه عقیق یا زبر جد به رنگهای مختلف کبود ، سبز تیره و رنگ صابونی آن نیز یافت میشود.
لاجورد از سنگهای معدنی به رنگ آسمانی یا آبی پر رنگ که سائئده شده آن در نقاشی به کار میرود و در طب قدیم نیز کار برد داشته است. به عربی به آن لازورد میگویند.
مردار سنگ لیتارژ ، جوهر سرب ، جسمی است به رنگ سرخ یا زرد بیستر از سرب و قلعی گرفته میشود برای ساختن مرهم بکار میرود و به آن سنگ مردار هم گفته میشود.
مروارید گوهری است سفید و درخشان که در داخل صدف رشد میکند. وقتی ذره شنی بین صدف و جبه او قرار می گیرد جانور کم کم ماده آهکی بدور آن ذره ترشح میکند و رفته رفته مروارید ساخته میشود. درشتی آن به اندازه دانه خنثی شروع میشود و تا اندازه تخم کبوتر آن وجود دارد و در خلیج فارس و اقیانوس هند صید میشود
منبع: http://defeneh.blogfa.com/post-16.aspx

ممنون خیلی خوب بود
دوستان درمورد فسیل کسی چیزی میدونه؟؟؟؟

ﺷﮑﻞ ﺗﺪﻓﯿﻦ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺁﻫﻦ
ﺳﻼﻡ ﺧﺪﻣﺖ ﺍﺳﺎﺗﯿﺪ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺑﻨﺪﻩ ﯾﮏ ﺳﻮﺍﻝ ﺍﺯ ﺧﺪﻣﺖ ﺟﻨﺎﺏ ﻋﺎﻟﯽ
ﺩﺍﺭﻡ ﺧﻮﺍﻫﺸﻤﻨﺪﻡ ﮐﻪ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﺪ، ﺑﻨﺪﻩ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﯾﮏ
ﻏﺎﺭﯼ ﺩﺭ 30 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮﯼ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﯿﻤﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﻣﯿﮑﻨﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻝ ﯾﮏ ﺩﺭﻩ
ﺻﺨﺮﻩ ﺍﯼ ﻫﺴﺖ ﻭﺩﺭ ﺍﺭﺗﻔﺎﻉ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻣﺘﺮ ﺍﺯ ﺯﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪﻩ ﮐﺎﺭﯼ ﺷﺪﻩ
ﺩﻫﺎﻧﻪ ﻏﺎﺭ ﺑﺎ ﻋﺮﺽ 80 ﻭﻃﻮﻝ ﺣﺪﻭﺩ 2 ﻣﺘﺮﻩ ﻭﭘﺮ ﺍﺯ ﺧﺎﮎ ﺑﻮ ﻣﺎ
ﺍﻭﻧﺠﺎ ﺭﻭ ﺗﻤﯿﺰ ﮐﺮﺩﯾﻢ ﻧﺰﺩﯾﮏ 25 ﻣﺘﺮ ﻭﺍﺭﺩ ﻏﺎﺭ ﺷﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺟﺎ
ﺷﺒﯿﻪ ﺍﺗﺎﻕ ﭼﻬﺎﺭﮔﻮﺵ ﻭﻧﻈﻢ ﺭﺳﯿﺪﯾﻢ ﻭﺑﻪ ﺍﻧﺎﺯﻩ ﻗﺪ ﯾﮏ ﺁﺩﻡ ﺧﺎﮎ
ﺑﯿﺮﻭﻥ ﺩﺍﺩﯾﻢ ﻭﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻘﻒ ﺭﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻨﮓ ﺑﻮﺩ ﻭﺭﺍﻩ ﺭﻭ
ﭘﻠﻤﭗ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭﺯﯾﺮﺵ ﺍﺳﺘﺨﻮﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺧﺮﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﺮ ﺧﻮﺭﺩ
ﮐﺮﺩﯾﻢ ﻭﺩﺭ ﺿﻤﻦ ﺩﺭ 5 ﻣﺘﺮﯼ ﻭﺭﻭﺩﯼ ﻏﺎﺭ ﮐﻪ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﯾﮏ ﻣﺘﺮ ﮐﻨﺪﯾﻢ
ﺑﺮﯾﮑﯽ ﺍﺯﺩﯾﻮﺍﺭﻫﺎﯼ ﺑﻐﻞ ﻏﺎﺭ ﺩﺳﺖ ﺭﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯿﺸﯽ ﯾﮏ
ﺳﻮﺭﺍﺥ ﮐﺎﻣﻼ ﺩﺳﺖ ﺳﺎﺯ ﻣﺨﺮﻭﻃﯽ ﺷﮑﻞ ﮐﻪ ﺩﻫﺎﻧﻪ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺳﯽ
ﺳﺎﻧﺖ ﻣﯿﺮﺳﯿﺪ ﻭﻃﻮﻝ ﺁﻥ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﺳﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﻮﺩ ﻭﻫﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺩﻫﺎﻧﻪ
ﺳﻮﺭﺍﺥ ﺑﻪ ﺗﻪ ﻣﯿﺮﺳﯿﺪ ﺗﻨﮓ ﺗﺮ ﻣﯿﺸﻮﺩ ﻭﺍﻻ ﺩﺳﺖ ﺳﺎﺯ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺑﺎ ﻣﻼﺕ
ﺻﺎﻑ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﻭﭘﺮ ﺍﺯ ﺧﺎﮎ ﺑﻮﺩ ﺍﺯﺗﻮﻥ ﻣﻤﻨﻮﻥ ﻣﯿﺸﻢ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﯾﯿﻢ
ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﭼﮑﺎﺭ ﮐﻨﻢ ?

دوستان نظرتون در مورد این سنگ چیه؟
هرچی هست جالبه

salam ostad bozorg chand mah pish yk soal az shoma porsidam va hanoz javabesho nagereftam mishe javabe soalo lotf begarmaid

سلام
میشه بگین سوالتون چی هست و از کی هست شاید یکی تونست کمکتون بکنه.

سولدز جان بقییه مطالب رو بیان نمیکنید دوست عزیز؟؟

اگر درون کهربا حشره و یا برگ درخت و امثال اون موجود باشه کهربا قیمتی تره

سلام آموزنده وجالب لطفا ادامه دهید
باتشکر وخسته نباشید

ﺳﻼﻡ ﺧﺪﻣﺖ ﺍﺳﺎﺗﯿﺪ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺑﻨﺪﻩ ﯾﮏ ﺳﻮﺍﻝ ﺍﺯ ﺧﺪﻣﺖ ﺟﻨﺎﺏ ﻋﺎﻟﯽ
ﺩﺍﺭﻡ ﺧﻮﺍﻫﺸﻤﻨﺪﻡ ﮐﻪ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﺪ، ﺑﻨﺪﻩ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﯾﮏ
ﻏﺎﺭﯼ ﺩﺭ 30 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮﯼ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﯿﻤﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﻣﯿﮑﻨﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻝ ﯾﮏ ﺩﺭﻩ
ﺻﺨﺮﻩ ﺍﯼ ﻫﺴﺖ ﻭﺩﺭ ﺍﺭﺗﻔﺎﻉ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻣﺘﺮ ﺍﺯ ﺯﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪﻩ ﮐﺎﺭﯼ ﺷﺪﻩ
ﺩﻫﺎﻧﻪ ﻏﺎﺭ ﺑﺎ ﻋﺮﺽ 80 ﻭﻃﻮﻝ ﺣﺪﻭﺩ 2 ﻣﺘﺮﻩ ﻭﭘﺮ ﺍﺯ ﺧﺎﮎ ﺑﻮ ﻣﺎ
ﺍﻭﻧﺠﺎ ﺭﻭ ﺗﻤﯿﺰ ﮐﺮﺩﯾﻢ ﻧﺰﺩﯾﮏ 25 ﻣﺘﺮ ﻭﺍﺭﺩ ﻏﺎﺭ ﺷﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺟﺎ
ﺷﺒﯿﻪ ﺍﺗﺎﻕ ﭼﻬﺎﺭﮔﻮﺵ ﻭﻧﻈﻢ ﺭﺳﯿﺪﯾﻢ ﻭﺑﻪ ﺍﻧﺎﺯﻩ ﻗﺪ ﯾﮏ ﺁﺩﻡ ﺧﺎﮎ
ﺑﯿﺮﻭﻥ ﺩﺍﺩﯾﻢ ﻭﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻘﻒ ﺭﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻨﮓ ﺑﻮﺩ ﻭﺭﺍﻩ ﺭﻭ
ﭘﻠﻤﭗ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭﺯﯾﺮﺵ ﺍﺳﺘﺨﻮﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺧﺮﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﺮ ﺧﻮﺭﺩ
ﮐﺮﺩﯾﻢ ﻭﺩﺭ ﺿﻤﻦ ﺩﺭ 5 ﻣﺘﺮﯼ ﻭﺭﻭﺩﯼ ﻏﺎﺭ ﮐﻪ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﯾﮏ ﻣﺘﺮ ﮐﻨﺪﯾﻢ
ﺑﺮﯾﮑﯽ ﺍﺯﺩﯾﻮﺍﺭﻫﺎﯼ ﺑﻐﻞ ﻏﺎﺭ ﺩﺳﺖ ﺭﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯿﺸﯽ ﯾﮏ
ﺳﻮﺭﺍﺥ ﮐﺎﻣﻼ ﺩﺳﺖ ﺳﺎﺯ ﻣﺨﺮﻭﻃﯽ ﺷﮑﻞ ﮐﻪ ﺩﻫﺎﻧﻪ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺳﯽ
ﺳﺎﻧﺖ ﻣﯿﺮﺳﯿﺪ ﻭﻃﻮﻝ ﺁﻥ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﺳﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﻮﺩ ﻭﻫﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺩﻫﺎﻧﻪ
ﺳﻮﺭﺍﺥ ﺑﻪ ﺗﻪ ﻣﯿﺮﺳﯿﺪ ﺗﻨﮓ ﺗﺮ ﻣﯿﺸﻮﺩ ﻭﺍﻻ ﺩﺳﺖ ﺳﺎﺯ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺑﺎ ﻣﻼﺕ
ﺻﺎﻑ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﻭﭘﺮ ﺍﺯ ﺧﺎﮎ ﺑﻮﺩ ﺍﺯﺗﻮﻥ ﻣﻤﻨﻮﻥ ﻣﯿﺸﻢ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﯾﯿﻢ
ﺑﻔﺮﻣﺎﯾﯿﺪ ﭼﮑﺎﺭ ﮐﻨﻢ