نگاه تخصصی به حفاری

با سلام خدمت تمام دوستان و کاربران محترم انجمن
با توجه به اینکه حتی اگر ما از این توانایی برخوردار باشیم که نقاط دفینه را بطور دقیق مشخص کنیم و حتی از محتویات و جزییات اشیایی که در زیر زمین مدفون هستند نیز باخبر باشیم ولی اگر نتوانیم آنها را در بیاوریم باز با شرایط شخصی که هیچ اطلاعاتی از این مسائل ندارد نداریم
قضیه نتوانستن به این معنی نیست که به هیچ نحوی نتوانیم در خاک نفوذ کنیم و یا اینکه نتوانیم خاک را بشکافیم بلکه از این نظر که آیا زمان کافی داریم که از یک شیوه استفاده کنیم و به قصود برسیم بارها لتفاق افتاده که افراد تا چند سانتی هدف نیز رسیده اند و به علت نبود زمان آن را از دست داده اند و یا اینکه چون شناختی از لایه های خاک نداشته و نتوانسته اند که چگونه اقدام کنند دچار مشکل گشته اند
هزاران دلیل میتوان آورد که مقوله حفاری از اهمیت بالایی برخوردار است و باید با نگاه تخصصی به آن پرداخت و با سنجیدن شرایط و مطالعه و گرداوری و جمعبندی اطلاعات بهترین روش و ابزار را با برنامه مناسب جهت حفاری برگزید و سپس اقدام کرد.
این مسائل و مواردی همچین که بارها حتی در این انجمن و بصورت پراکنده مورد سوال دوستان بود باعث شد که بصورت تخصصی به بحث حفاری بپردازم و امیدوارم بتوانم به دوستان کمک کنم که با آگاهی کامل و خیال آسوده نسبت به حفاری اقدام کنند و نگران غلط بودن شیوه حفاری نباشند
دوستان عزیز در این تاپیک قصد دارم که به از پایه به این مطلب بپردازم و موارد زیر را دنبال کنم:
شناخت انواع خاک
شناخت انواع وسایل و ابزار حفاری
شناخت مواد شیمیایی و مواد منفجره لازم برای موارد خاص
شناخت ماهیت ساروج و راه مقابله با آن
انتخاب بهترین مقطع حفاری برای انواع خاک
راههای حفر چاه و یا تونل در موارد خاص
رعایت اصول ایمنی در حفاری
و مواردی دیگر که ممکن است در ادامه لازم باشد به آنها بپردازیم
امیدوارم دوستان عزیز نیز از ارائه اطلاعات تخصصی خود دریغ نورزند

قسمت اول : شناخت خاک
قبل از اینکه به هر شکلی وارد مقوله حفاری شویم بهتر است کمی درباره خاک و انواع خاکهایی که ممکن است با آنها برخورد کنیم بدانیم و سپس با استفاده از این اطلاعات نسبت به مراحل بعدی اقدام کنیم
البته سعی بر این شده است که این اطلاعات بسیار آسان و بدور از هرگونه اصطلاحات تخصصی باشد زیراکه قصد و نیت ما فقط آشنایی برای استفاده در یک مورد خاص یعنی حفاری است
دوستان عزیز اگر ما شناخت کافی از خاک داشته باشیم در هنگام کاوش میتواند بسیار سودمند باشد زیرا براحتی میتوانیم تشخیص دهیم که آیا خاک دست خورده است یا اینکه بصورت بکر و اصطلاحا دج است و اگر بصورت دقیق از لایه های های خاک در مناطق مختلف آگاه باشیم حتی اگر کسانی که دفینه را نیز مخفی کرده باشند سعی کرده باشند خاک را دقیقا مانند حالت بکر در محل بریزند باز ما میتوانیم تشخیص دهیم که این خاک دستخورده است و بنابراین از حفاری ناامید نشده و باز ادامه خواهیم داد بنابراین لازم است شناخت کافی از خاک داشته باشیم البته مطالعات و بررسی ما فقط از لحاظ فیزیکی خواهد بود و از لحاظ شیمیایی کاری به ترکیبات خاک نداریم.
خاک چیست: خاک در واقع ذرات ریز حاصل از شکستن سنگهاست که این تغییرات حاصل از زمانهای بسیار طولانی و چند میلیون ساله است و در طی این زمان بر اثر عوامل فیزیکی و شیمیایی متعدد همچون فرسایش و هوازدگی و فعالیت موجودات زنده است.
ترکیبات خاک : با توجه به اساس تشکیل خاک در واقع ترکیبات خاک اختلاط انواع ذرات سنگ و شن و ماسه و حتی بقایای موجودات زنده(گیاهان و جانوران و حتی موجودات ذره بینی) است که با توجه به تفاوت این موارد در نقاط و سرزمینهای مختلف خاک مناطق مختلف نیز با هم متفاوت است
ساختمان خاک: خاک مناطق مختلف صرف نظر از اینکه دارای تفاوتهای ترکیبی است در ساختمان تقریبا مشابه است هرچند ممکن است از لحاظ اندازه و ضخامت لایه ها نیز متفاوت باشد
خاک بصورت کلی به سه لایه یا صطلاحا افق تقسیم میشود که در تصویر زیر مشاهده میکنید

لایه اول(افق A) : این لایه رویی ترین لایه خاک است که به علت وجود بقایای موجودات زنده مانند ریشه های گیاهان و .... معمولا به رنگ تیره است و هر چقدر که این مواد بیشتر باشد خاک نیز تیره تر است و البته این لایه غنی ترین لایه خاک از نظر مواد آلی است
لایه دوم (افق B): این لایه یا فاقد مواد آلی است و یا اینکه مواد آلی در آن بسیار اندک است و البته از لحاظ وجود مواد معدنی بسیار غنی تر از لایه اول است و مقدار رس و مواد محلول و ریزدانه آن نیز زیاد است
لایه سوم (افق C): این لایه زیری ترین لایه خاک است و به این علت که کمتر در معرض عوامل تخریب کننده قرار گرفته است از دانه ها و ذرات درشت برخوردار است و البته در زیر این لایه نیز سنگ بستر قرار دارد که نفوذ در آن نیاز به ابزار و تشکیلات تخصصی دارد وخوشبختانه در مقوله دفینه با آن برخورد نخواهیم کرد.

انواع خاک :
خاک را از منظرهای مختلفی تقسیم بندی میکنند
مثلا با در نظر گرفتن نوع منطقه آن را به انواع : خاک بیابانی – خاک جنگلی – خاک ساحلی و خاک کوهستانی تقسیم میکنند و با توجه به ویژگیهای هر کدام از مناطق آنها را مورد مطالعه قرار داده و با هم مقایسه میکنند.
اما با توجه به اینکه موضوع ما حفاری است پس نیاز است خاک را از نظر میزان مقاومت و همچنین شکل و ساختمان آن و نوع مصالح موجود در آن مورد مطالعه قرار دهیم از این نظر آن را به انواع خاکهای ماسه ای – خاکهای شنی – خاکهای رسی و البته خاکهای دستی ( مناطقی که توسط انسان خاکریزی شده است) تقسیم بندی میکنیم و سعی میکنیم ویژگیهای هر کدام را برشماریم و آنها را بهتر بشناسیم و بتوانیم از هم تمیز دهیم
الف : خاکهای ماسه ای
این نوع خاکها بیشتر دارای ترکیبات ماسه ای ریزدانه هستند و به همین خاطر خاک ماسه ای نیز نامیده میشوند و میتوان برای نمونه به خاک مناطق ساحلی اشاره کرد و البته تصور شما از خاک ماسه ای ماسه های لب ساحل نباشد بلکه خاکی را در نظر بگیرید که قسمت بیشتر آن ذرات ماسه است و مابقی را ذراتی همچون ذرات رس و شن و ریگ و حتی قلوه سنگ در درصدهای کمتر تشکیل میدهند . مقاوت این نوع خاکها متوسط است و ذرات تشکیل دهنده بخوبی در کنار هم قرار گرفته و از استحکام خوبی برخوردارند
ب: خاکهای شنی
خاکهای شنی در واقع مقاوم ترین نوع خاک هستند و کیفیت دانه بندی آنها به نحوی است که ذرات درشت و ریز بخوبی و در اندازه های مناسب در کنار هم قرار گرفته اند و بدین ترتیب تولید جسم متراکم و توپری میکنند که از مقاومت بسیار بالایی برخوردار است و این ذرات نیز توسط یک ماده ی چسبنده (خاک رس کافی و کاملا اندازه) بهم مصل شده اند و اصطلاحا دج نیز گفته میشوند و معمولا در لایه های زیرین تمام خاکها نیز میتوان به این خاک رسید و لذا شناخت آن از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا که بسیار با آن برخورد خواهیم نمود.
ج: خاکهای رسی
این نوع خاکها نیز همانطور که از اسمشان پیداست به علت درصد بالای رس در آنها به این نام خوانده میشوند و البته با در نظر گرفتن این موضوع که در محیط خشک یا رطوب باشند به دوسته خاکهای رسی تر و خاکهای رسی خشک تقسیم میشوند که تفاوتهای آشکاری با هم دارند و میتوان گفت خاکهای رسی خشک از گروه خاکهای مقاوم و متراکم هستند از این رو حفاری در این خاکها دشواریهای خاص خود را دارد و خاکهای رسی تر نیز به علت رطوبت بالا دچار حالت سستی میشوند که حفاری در این خاکها نیز مشکلات خاص خود را داراست
د: خاکهای دستی (مناطق خاکریزی شده )
این زمینها درواقع حاصل از ریختن خاکها و مصالحی هستند که توسط انسان از مناطق دیگر آورده شده و اصطلاحا دپو شده اند و یا اینکه بعد از حفاری دوباره در محل ریخته شده اند که از این نظر دارای مقاومت و پیوستگی بسیار پایینی هستند و البته شکل دانه بندی و نوع مصالح و لایه بندی آنها نیز نشان از دخالت انسان دارد و این مورد را نیز بارها با آن مواجه شده اید و البته خواهید شد. از دیگر مشخصاتی که در باره این نوع خاکها باید به آن اشاره کرد این است که بعضی مواقع گذشتگان برای اینکه کسی متوجه دستی بودن خاک محل مورد نظر نشود اقداماتی را روی خاک انجام میدادند که البته آن هم قابل تشخیص است و میتوان به این موارد اشاره کرد : اختلاط نسبتهای مشابه از ذرات خاک با خاکهای طبیعی و سپس کوبیدن و فشرده کردن خاک با ضربه یا عبور غلطک- ویا اینکه استفاده از مواد چسبنده و ترکیبات ملاتی همچون گل و کاه گل و آهک و ساروج و ... که هر کدام با روشهای خاص خود قابل تشخیص است

باتشكر از دوست عزيزمان لطفا سعي كنيد تصوير ي از خاكها ارايه دهيد

دوست عزیزم آقای ایلانجی:

بسیار کار خوبی انجام دادی این بحث رو شروع کردی امیدورام در کنار هم به نتایج خوبی برسیم .من هم چون حفاری زیاد کردم فکر کنم بتونم کمکی بکنم.

خوب دوستان من فکر میکنم این علم علارغم اینکه خیلی در حفاری مهم هست کمتر مورد توجه قرار گرفته در صورتی که اگرشما تمام تجهیزات رو داشته باشید و در اپراتوری اونها استاد باشید و محل هدف رو مشخص کنید تازه باید حفاری رو شروع کنید .مسلما اگر بدون دانش این کار دست به حفاری بزنید نتیجه خوبی حاصل نمیشود.این دلایل لزوم توجه به این مبحث رو متذکر میشه.

درود بر جناب ilanji
ممنون از مطالب تون
خیلی عالی بود

ممنون ازمطالبتون ن ن ن ن ن ن ن ن

خب دوستان عزیز اینجا لازم میبینم برخی از ابزار و لوازم را که هرکدام کارایی خود را دارند و در موقعیت و موارد خاص به درد میخورند و البته براحتی هم قابل تهیه و حمل هستند رو معرفی کنم
کلنگ دو سر معمولی

این وسیله رو که تمام دوستان با اون آشنا هستند و کم و بیش ازش استفاده کرد ه اند و درمورد آن نیز اطلاعاتی دارند
نقطه ی قوت این ابزار دارا بودن یک سر باریک و قدرتمند برای دریدن زمین و البته شکستن و خورد کردن سنگهای کوچک و یک سر صاف و پهن برای استفاده به عنوان اهرم و دراوردن سنگها از خاک و البته جابجا کردن سنگهایی که ابعاد بزرگ دارند و بارحتی قابل جابجایی نیستند
البته در طول حفاری گاهی نیاز به ابزارهای دیگر برای دریدن و شکستن سنگهاست که از خانواده کلنگ هستند و در زیر سعی میکنم تصاویری از انواع آنها را در اختیار دوستان قرار دهم
تیشه دوسر

این وسیله هم بخصوص در هنگامی که فضا تنگ است و امکان استفاده از ابزارهای بزرگتر نیست بسیار مناسب است
البته از وسایل دیگر نیز میتوان بنابر استفاده ای که دارند استفاده کرد وسایلی همچون کلنگ مقنی و تیشه بنایی و تیشه دم باریک و غیر ... که در زیر تصاویری از آنها را قرار میدهم تا دوستان بنابر کاربردی که در نظر دارند تصمیم به تهیه بگیرند


این ابزارها هرکدام در موقعیتهای خاص مانند کمبود فضا و یا خالی کردن دور سنگها و یا ظریف کاری و مراحل پایانی حفاری کاربرد دارند

انواع مورد نیاز بیل
بیل معمولی ( استاندارد)

خب همونطور که ابعاد این بیل را در تصویر میبینید و حتما هم تا حالا از آن استفاده کردید میدونید که این نو بیل برای استفاده در میحط باز و بصورت ایستاده طراحی شده است بشکلی که هنگاه استفاده از آن میتوان از پاها کمک گرفت و به مرور که فضا تنگتر شود و عمق بیشتر دیگر کارایی خود را از دست میدهد و باید از بیل دسته کوتاه و یا حتی بیلچه استفاده کرد که تصاویر آنها را در زیر قرار میدهم


البته نمیتوان از کارایی بیلچه نیز چشمپوشی کرد

البته چیزی که بسیار مورد علاقه بنده است بیل همه کاره ست که هم میشه بصورت بیل دسته کوتاه و هم بیلچه و هم کلنگ از آن استفاده کرد و با توجه به اینکه قطعات آن از هم جدا میشود بسیار کارامد است